- AMPULLA
- I.AMPULLAinter instrumentae Aliptae, apud Romanos ut vidimus suprâ; Item inter vasa et ministeria Ecclesiastica, apud Latinos. Breviloq. Ampulla est vas amplum ---- quod datur ad altare, in quo servatur vinum vel aqua.Gillibertus Lunic. Episcop de Usu Eccles. Ampulla cum vino et altera cum aqua. Anonymus Poeta de Episcop. Eborac.Iussit ut obryzû non parvi ponderis aurôAmpulla maior fieret, qua vina SacerdosFunderet in calicem, sollennia sacra celebrans, etc.Usus praeterea fuit, ad oleum pro Catechumenis et infirmis et Chrisma conservandum. Capiculare Caroli M. l. 1. c. 162. Presbyter in Cena Domini tres ampullas secum deferat, unam ad Chrisma, alteram ad oleum ad Catechumenos inungendum, tertiam ad infirmos. Offerebantur autem Ampullae oleô replerae a fidelibus hâc ipsâ die, ad Chrisma conficiendum et Oleum benedicendum pro Catechumenis, uti docet Alcuinus de Divin Offic. Car. du Eresne Glossar. etc. De ipsa vero Ampulla Chrismatis, sic Durandus Ration. l. 6. c. 74. num. 17. Fertur ampulla cooperta sindone albâ, in sinistro brachio; partantem ampullam praecedit lumen: et antecedunt duo Sacerdotes, unus cum thuribulo alius cum Cruce et in medio eorum Diaconus, cum libro Euangelii et super capita eorum fertur umbraculum seu pallium, et duo antecedunt cantando. Ibidem num. 19. Ampullastatim postquam benedicta fuit, ex parte cooperta, et ex parte di scooperta, salutatur ab Episcopo et Presbyteris ---- Salutantur autem quinquies Ampullae ab Episcopo ----- postquam autem salutata est a Menistris Altaris, cooperitur, ut a nemine unde videatur et cooperta itcrum salutatur ---- Episcopus ter halat in ampullam, etc. Verba auterm, quibus salutatur, sunt, Ave sarctum Chrisma: de quibus ritibus pluribus agit Rivertus Summae Controv. Tract. 2. Qu. 18. Inprimis vero Ampulla Remensis in Gallia celebris est, in qua oleum, quô unguntur RegesFrancorum adservari solet. Hincmarus Remens. Tom. 1. p. 744. et in Aunalibus Francor. bertinianis A. C. 868. de Chlodoveo, caelitus illud olcum demissum, una cum Ampulla, aiunt: addit Flodoardus Histor. Remensis l. 1. c. 13. ubi de eiusdem Regis baptismo, columbam candidam rostrô ampullam hanc attulisse; praeter quos eriam videri poterst Aimoinus Histor. Franc. l. 1. c. 16. Unde Nic. de Braia in Ludovico VIII. de S. Remigio:---- ---- Cuius prece roremMisit in Ampullam caelestem Rector Olympi,Corpus ut hoc lavacrô Regis deberet inungi,Deficeretque liquor ibi corpore Regis inuncto.apud Can du Fresne loc. cit. Henricus tamen IV oleô, non Rhemis, sed Turonibus, petitô, apud Carnutes, inunctus est; et Philippus Crassus A. C. 1109. in Aurelianensi S. Sansonis Ecclesia, Equ. Marshamus Canone Chron. Sec. XIII. ubi de Saule Rege. Praeter Ampullam vero hanc etiam Auriflammae, et Scuti Liliati, sub hoc primum Chlodovaeo, mentio fieri coepit, quae tria cimelia superioribus saeculis magui in Gallia aestimata sune. Vide praeter Auctores laudatos, Hub. Morum de Sacris Unction. Teneurium et Chifletium de Ampulla Rem. Sirmondum Notis ad Tom. I. Concil. Gallic. A. C. 446. etc. Du Haillan vero, Historiographus Regius de Statu et Successu rerum Gallic. l. 3. Gregorium, ait, Turonensem, qui circa hac tempora vivebat, nullô modô meminisse huius ampullae, nec miraculi, quamvis alia nuracula multa referat: primique, qui de ea scripsêre, Aimoinus et Hincmarus, nonô demum saeculô vixerunt, etc.II.AMPULLAordo Equitum a Clodovaeo I. institutus, de quo vide Gaguin. Aimoin. l. 1. c. 16. Hincmar. in vita S. remigii. Vode supra.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.